ACM gaat concurrentie bij sparen onderzoeken... is dat onzin?

Waakhond ziet reden voor onderzoek naar concurrentie op spaarmarkt

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) gaat het doen... een onderzoek om te kijken of er wel genoeg concurrentie is op de Nederlandse spaarmarkt. Een paar maanden geleden heeft (demissionair) minister Kaag van Financiën de ACM gevraagd om te kijken of het nodig was om dit te onderzoeken. Kennelijk is de conclusie bij de consumentenwaakhond dat die noodzaak er is. Is dat nou niet onzinnig?

Heel veel spaarrekeningen & deposito's!

De ACM schrijft op haar website:

Er zijn aanwijzingen dat Nederlandse consumenten slechts in beperkte mate profiteren van de gestegen rente op de Europese markt. De ACM ziet dat er (buitenlandse) aanbieders zijn die op het eerste gezicht hogere rentes aanbieden aan Nederlandse spaarders dan de grootbanken. Maar consumenten lijken slechts beperkt over te stappen naar deze banken. Daarom heeft de ACM besloten een onderzoek te starten naar de werking van de Nederlandse spaarmarkt en factoren die ervoor zorgen dat consumenten beperkt overstappen en dat grootbanken geen hogere spaarrentes aanbieden. De ACM doet een algemeen onderzoek naar het functioneren van de spaarmarkt en de effectiviteit van de concurrentie. Dit kan leiden tot aanbevelingen voor de wetgever, wanneer bijvoorbeeld blijkt dat de markt niet goed werkt.

Hogere spaarrente makkelijk te krijgen

Ik vraag me oprecht af of het zinvol is om hier een onderzoek naar te doen. In mijn ogen zijn er genoeg mogelijkheden voor spaarders om over te stappen naar een andere spaarbank als ze een hogere rente willen dan bij de bekende grootbanken ABN Amro, ING, Rabobank en SNS (met in het kielzog de andere Volksbank-labels ASN Bank en RegioBank).

Banken in het buitenland

Ja, de allerhoogste rentes worden gegeven door banken in het buitenland en ja, ik snap op zich wel dat veel mensen aarzelen om die stap te zetten. Niet dat ik denk dat het nodig is, toch kan ik me voorstellen dat spaarders het spannend vinden om hun geld over de landsgrenzen heen te sturen. Het spaargeld is dan gegarandeerd in een ander land en zo'n buitenlandse spaargarantie moet je wel vertrouwen.

Banken in Nederland

Maar... ook binnen ons eigen land, onder de Nederlandse spaargarantie, zijn er heel wat banken die een (veel) hogere rente vergoeden dan de grootbanken. Laten we ze eens even op een rijtje zetten: banken die vallen onder het Nederlandse depositogarantiestelsel waar je kunt sparen... met de rente op hun vrij opvraagbare spaarrekening(en) zonder voorwaarden van dit moment:

Naast deze spaarrekeningen zonder voorwaarden zijn er nog de banken die wel wat voorwaarden hanteren, die evengoed interessant kunnen zijn:

Actuele rentes met NL garantie

Genoeg spaarrekeningen om uit te kiezen - ook binnen Nederland

Kortom... is er echt niet genoeg te kiezen aan spaarrekeningen als je de buitenlandse banken weglaat? Dat valt wel mee in mijn ogen. Een spaarder die graag een hogere rente wil krijgen dan bij de bank waar zijn of haar betaalrekening loopt heeft heel wat keuze. Ik zeg niet dat de rentes daar hoog genoeg zijn... ik ben het er volledig mee eens dat er nog wel een tandje bij mag. Maar ik zou toch niet willen spreken van een gebrek aan concurrentie.

Waarom stappen spaarders niet over?

De crux zit volgens mij in de keuze die de meeste spaarders maken. Daarom ben ik vooral benieuwd naar het deel van het ACM-onderzoek dat gaat om de "factoren die ervoor zorgen dat consumenten beperkt overstappen". Dan denk ik dus niet eens aan overstappen naar een bank in het buitenland. Ook binnen Nederland zijn er duidelijk factoren die de spaarder tegenhouden, waardoor ze hun spaargeld niet bij een andere bank onderbrengen. 

Wat ik denk? De factoren die bij mij opkomen:

• Niet weten dat een hogere rente te krijgen is met dezelfde spaargarantie. 
• Het rentevoordeel te klein vinden (of denken dat dit zo is) om de moeite van overstappen te doen.
• De gedachte dat het ingewikkeld is om een spaarrekening bij een andere bank te openen.
• Het idee dat het onhandig is om spaargeld bij een andere bank te hebben dan waar de betaalrekening loopt.
• Niet genoeg vertrouwen in - of kennis van - het depositogarantiestelsel.
• Onbekend maakt onbemind: geen rekening willen openen bij een bank die je niet kent.

Een combinatie van meerdere van deze punten kan natuurlijk ook. Ik ben bijzonder benieuwd of de ACM met het officiële onderzoek nog andere factoren naar boven weet te halen! Ze gaan er in ieder geval een behoorlijke tijd over doen: het rapport wordt volgend jaar zomer verwacht. 

Zorgen over de verhoudingen op de spaarmarkt

Als we op een andere manier naar de spaarmarkt kijken kunnen we ons weer wel de zorgen van de ACM voorstellen. Het marktaandeel van de grootbanken is waanzinnig: al jarenlang staat ruim meer dan 80% van al het spaargeld in Nederland bij de grote 3: ING, Rabobank en ABN Amro.

Ongezond marktaandeel

Dat is niet heel gezond, zeker niet als je ziet dat ze qua spaarrentes steeds ongeveer gelijke stappen zetten. Alsof ze onderling afspraken maken over het laag houden van de rente op hun spaarrekeningen. Dat soort prijsafspraken zijn verboden, ongetwijfeld ook niet te bewijzen.

Opvallend bij rentewijzigingen 

Opvallend is het wel dat het steeds weer zo is dat één van de grootbanken een rentewijziging aankondigt (altijd ruim van tevoren) en de anderen dan heel voorspelbaar volgen. De Rabobank lijkt daarbij de laatste tijd het voortouw te nemen.

Komt ACM met aanbevelingen voor de wetgever?

Buiten de conclusies vind ik het heel interessant of de uitkomst van het ACM-onderzoek ook gaat leiden tot 'aanbevelingen voor de wetgever'. Daar kan ik me dus weinig bij voorstellen. Wat willen ze doen? Zeggen dat de grootbanken een hogere spaarrente moeten vergoeden?

Verplicht hogere spaarrente?

En hoeveel moet dat dan worden... gaat de overheid de banken verplichten om bijvoorbeeld minimaal de ECB-depositorente te vergoeden op spaargeld? Dat zou leuk zijn zeg... dan zou je op dit moment 4,00% rente krijgen op je spaarrekening. 

Papieren tijger met misschien een informatiecampagne

Ik weet het niet hoor... het zou me niet verbazen als dit weer een geweldige papieren tijger wordt met conclusies die niet veel meer zijn dan wat ik hierboven uit de losse pols opsom. Dat er geen aanbevelingen voor de wetgever komen, buiten misschien een informatiecampagne over het depositogarantiestelsel. Maar wie weet, komt er iets verrassends uit. Ik ben benieuwd!